Projekt ochrona przeciwpożarowa
W ostatnich latach Polska plasuje się w czołówce pod względem liczby pożarów – zaraz za Portugalią i Hiszpanią, natomiast pod względem powierzchni nimi objętej – znajdujemy się w pierwszej dziesiątce. Częstotliwość pożarów jest m.in. konsekwencją zmian klimatycznych (długotrwałe susze, mała liczba opadów) czy składu gatunkowego naszych drzewostanów – w polskich lasach przeważają gatunki iglaste, ze znacznym udziałem sosny (łatwopalne olejki eteryczne). Niestety większość pożarów nadal wybucha z winy ludzi, spowodowana umyślnymi podpaleniami, wypalaniem traw czy nieostrożnym obchodzeniem się z ogniem.
Zagrożenie pożarami lasów w Polsce jest jednym z najwyższych w Europie. Tylko w 2015 roku na terenach zarządzanych przez LP wybuchło 3732 pożarów, które objęły powierzchnię blisko 880 ha. Ponieważ zapobieganie im wymaga bardzo wysokich nakładów – Lasy Państwowe w walce z tym niebezpiecznym żywiołem sięgają również po fundusze unijne.
Koordynowanie przedsięwzięcia pod nazwą "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – zapobieganie, przeciwdziałanie oraz ograniczanie skutków zagrożeń związanych z pożarami lasów" PGL LP powierzyło CKPŚ. Projekt ten był realizowany w ramach II osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska (działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska).
Okres realizacji: 2016-2023 r.
Cel projektu: zmniejszenie negatywnych skutków wywoływanych przez pożary w lasach oraz sprawne lokalizowanie źródła zagrożenia i minimalizowanie strat, a w dalszej perspektywie – zmniejszenie średniej powierzchni pożarów i rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych, szczególnie w nadleśnictwach zakwalifikowanych do I kategorii zagrożenia pożarowego.
Cele uzupełniające:
- rozszerzenie obserwacji obszarów leśnych,
- szybsze i bardziej precyzyjne określenie miejsca powstania pożaru,
- dokładniejsze prognozowanie zagrożenia pożarowego na podstawie danych meteorologicznych,
- skrócenie czasu dotarcia jednostek LP na miejsce pożaru.
Dofinansowanie zostało przeznaczone na:
- rozwój i modernizację systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń, w tym:
- budowę i modernizację dostrzegalni pożarowych (138 szt.)
- zakup nowoczesnego sprzętu umożliwiającego lokalizację i wykrywanie pożarów (183 szt.)
- doposażenie punktów alarmowo-dyspozycyjnych (PAD) (42 szt.)
- budowę stacji meteorologicznych (12 szt.)
- wsparcie techniczne systemu ratowniczo-gaśniczego na wypadek wystąpienia pożarów lasów, w tym:
- zakup samochodów patrolowo-gaśniczych (67 sz
Realizacja projektu przyczyniła się między innymi do:
- zwiększenia odporności lasów na klęski żywiołowe takie jak pożary, którymi zagrożenie wzrasta wraz z ocieplaniem się klimatu,
- podniesienia efektywności systemu wczesnego ostrzegania o pożarach w Lasach Państwowych,
- zwiększenia powierzchni leśnych objętych monitoringiem oraz skrócenia czasu wykrycia zagrożenia i reagowania
- ograniczenia zasięgu pożarów i negatywnych skutków z nimi związanych (np. zubożenie gleby, zniszczenie ekosystemu i zamieszkujących go organizmów, straty materialne),
- poprawy ochrony przeciwpożarowej na obszarach sąsiadujących z terenami administrowanymi przez LP, np. parków narodowych czy terenach zamieszkanych (wpływ na bezpieczeństwo mieszkańców i turystów),
- ograniczenia emisji CO₂ w wyniku zmniejszenia liczby oraz zasięgu pożarów.
Wartość projektu
- Całkowity koszt realizacji projektu: 88 029 674,40 zł
- Kwota wydatków kwalifikowalnych: 59 472 181,08 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 50 551 353,92 zł
W ramach projektu Nadleśnictwo Toruń zakupiło:
- sprzęt służący do lokalizacji pożarów,
- sprzęt stanowiący wyposażenie Punktu Alarmowo Dyspozycyjnego w siedzibie Nadleśnictwa Toruń,
- samochód patyrolowo-gaśniczy Ford Ranger.
Wartość projektu realizowanego przez Nadleśnictwo Toruń
- Całkowity koszt realizacji projektu: 664 853,00 zł
- Kwota wydatków kwalifikowalnych: 384 920,00 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 327 182,00 zł
O projekcie ochrony przyrody w Lasach Państwowych
Nazwa projektu: „Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"
Planowany okres realizacji: 2017-2023
Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
Cel projektu: poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących na obszarach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.
Cele szczegółowe: polepszenie lub przywrócenie właściwych warunków siedliskowych, zabezpieczenie ostoi występowania i miejsc rozrodu populacji zagrożonych gatunków oraz redukcja zagrożeń, ograniczenie rozprzestrzeniania się obcych gatunków inwazyjnych.
Zakres projektu obejmuje wykonywanie działań – najlepszych praktyk w ochronie gatunków i siedlisk, zgodnie z zapisami planów zadań ochronnych, planów ochrony oraz planów urządzenia lasu sporządzonych dla obszarów Natura 2000.
Bezpośrednim efektem realizacji projektu będzie przeprowadzenie działań ochrony czynnej na ponad 90 obszarach Natura 2000, a przez to wsparcie ponad 30 typów siedlisk przyrodniczych i ponad 30 chronionych gatunków.
Wartość projektu
Całkowity koszt realizacji projektu wynosi 33 220 366,48 zł
Maksymalna kwota wydatków kwalifikowalnych wynosi 23 206 997,57 zł
Maksymalna kwota dofinansowania z funduszy europejskich wynosi 19 725 947,92 zł
Mała Retencja
Mała retencja w Nadleśnictwie Toruń
Nadleśnictwo Toruń o powierzchni ogólnej wynoszącej ponad
14,5 tys. ha, posiada jedynie 26,1 ha gruntów pod wodami.
Położone jest w północno-wschodniej części obszaru charakteryzującego się najmniejszymi zasobami wodnymi w Polsce.
Deficyt wody na obszarze Nadleśnictwa Toruń jest efektem przede wszystkim niskich sum opadów atmosferycznych, które wynoszą średnio nieco ponad 500 mm w ciągu roku. Ponadto, do niekorzystnych zjawisk w rozkładzie opadów należą coraz częstsze i dłuższe okresy bezopadowe (posuszne), które są niekorzystne zarówno dla zasobów wodnych jaki wegetacji roślin. Fakty te zaliczyć należy do najważniejszych przesłanek uzasadniających konieczność stworzenia i realizacji programu małej retencji dla obszaru Nadleśnictwa Toruń oraz podjęcia pilnych prac związanych z wybudowaniem i uruchomieniem możliwie dużej liczby obiektów małej retencji. Inwestycje w zakresie małej retencji należą do najbezpieczniejszych spośród wszystkich inwestycji wodno-gospodarczych, głównie ze względu na małe rozmiary i niewielkie zmiany w środowisku naturalnym. Budowa każdego zbiornika wpływa jednakna reżim cieku, podpiętrzenie wody, wzrost zasilania wód podziemnych, a także na mikroklimat. Powoduje to zmiany ilości gatunków i rozmieszczenia roślin oraz zwierząt. Skutki tych zmian powinny być wcześniej zbadane i prognozowane.
W przypadku mikrozbiorników w Nadleśnictwie Toruń będą one zdecydowanie pozytywne.
W ramach programu małej retencji planuje się wzdłuż wielu odcinków rowów prace renowacyjne, a także wyremontowanie przepustów. Wytypowano 33 obszary (miejsca), na których istnieje możliwość lokalizacji małych zbiorników wodnych lub innych obiektów służących poprawie stosunków wodnych. Łączna powierzchnia wszystkich zbiorników wynosi prawie 33 ha, a objętość ok. 49 tys. m sześc.
Należy jednak zaznaczyć, że część zbiorników już istnieje (np. trzy zbiorniki o łącznej powierzchni 18,5 ha i łącznej objętości ok. 30 tys. m sześc. w Leśnictwie Strzyżawa) i wymaga jedynie prac remontowych lub konserwatorskich. Łączny wzrost retencji wody w Nadleśnictwie Toruń wyniesie więc ok. 71 tys. m sześc.Osobny obiekt małej retencji stanowi zespół kilku śródleśnych stawów o łącznej powierzchni ok. 7,53ha, tzw. Stawów Przysieckich. Stawy te uległy degradacji na skutek zniszczenia budowli piętrzących i braku pielęgnacji. Pierwszym zrealizowanym projektem była ich renaturalizacja wykonana w latach 2010-2011. Wykonano urządzenia do regulacji poziomu wody, a także szereg czynności pielęgnujących (np. usunięcie zbędnej roślinności czy części grobli). Modernizacja stawów zwiększyła retencję wody o ok. 22 tys. m3 oraz poprawiła warunki wegetacji drzewostanów w ich pobliżu, podniosła również atrakcyjność rekreacyjno-turystyczną terenów. Złożoności wykonania inwestycji dodawała obecność bobrów, które modyfikują poziom wody według własnych projektów.
Kolejny zrealizowany projekt obejmował wykonanie w 2011 roku dwóch zbiorników retencyjnych, rowów nawadniających z zastawkami oraz remont istniejących rowów odwadniających w lasach papowskich Leśnictwa Łysomice, od wielu lat zalewanych wodami spływającymi z terenów polnych wysoczyzny. Maksymalna, łączna objętość zmagazynowanej wody w zbiornikach wyniosła około 6 tys. m sześc.
Ostatnią zrealizowaną inwestycją w ramach ogólnopolskiego projektu w Lasach Państwowych „Zwiększanie możliwości retencyjnych oraz przeciwdziałanie powodzi i suszy w ekosystemach leśnych na terenach nizinnych" współfinansowanego przez UE ze środków Funduszu Spójności w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko, była budowa dwóch zbiorników wodnych z progami piętrzącymi na Strudze Łysomickiej w lasach Leśnictwa Łysomice o ogólnej powierzchni zwierciadła wody wynoszącej jeden ha i pojemności 12,7 tys. m sześc. Prace budowlane wykonano w 2013 roku.
Zgromadzona woda wpłynie na podniesienie poziomu wód gruntowych oraz poprawi stan zdrowotny przyległych siedlisk wilgotnych i roślinności łąkowej. Poza tym, korzystnie wpłynie na mikroklimat i zapobiegnie postępującemu procesowi degradacji okolicznych gruntów rolnych i leśnych.
W fazie projektowej jest zadanie, wydaje się, że najtrudniejsze w realizacji, gdyż dotyczy terenów wilgotnych uroczyska Chorab w Leśnictwie Olek, gdzie obniżenie poziomu wód gruntowych i zdolności retencyjne gruntu zostały w dużym stopniu ograniczone przez liczne rowy odwadniające. Realizację tej inwestycji przewiduje się w 2015 roku, która obejmować będzie wybudowanie dwóch stawów połączonych rurociągami i odkrytymi rowami z zastawkami, zasilanymi spiętrzonymi wodami ze Strugi Łysomickiej. Wielkość zgromadzonej wody przy wartościach średnich szacuje się na około 10,8 tys. m sześc. Zakładamy, że nasze działania poprawią stan siedliski ograniczą negatywny wpływ wód na życie i funkcjonowanie ludności w tej części doliny Wisły.